Edukira joan

Azido perfluorooktanoiko

Wikipedia, Entziklopedia askea
Azido perfluorooktanoiko
Formula kimikoaC8HF15O2
SMILES kanonikoa2D eredua
MolView3D eredua
Konposizioaoxigeno, fluor, karbono eta hidrogeno
MotaSubstantzia per eta polifluoroalkilatuak eta azido karboxiliko
Ezaugarriak
Fusio-puntua55,5 ℃
Irakite-puntua189 ℃
Deskonposizio-puntua202 ℃
Masa molekularra413,974 Da
Erabilera
Roladevelopmental toxicant (en) Itzuli
Arriskuak
NFPA 704
0
3
0
Eragin dezakechemical pneumonitis (en) Itzuli
Identifikatzaileak
InChlKeySNGREZUHAYWORS-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia335-67-1 eta 1350614-84-4
ChemSpider9180
PubChem9554
Reaxys1809678
Gmelin35549
ChEBI34320
ChEMBLCHEMBL172988
RTECS zenbakiaRH0781000
ZVG493012
DSSTox zenbakiaRH0781000
EC zenbakia206-397-9
ECHA100.005.817
Human Metabolome DatabaseHMDB0059587
UNII947VD76D3L
PDB Ligand8PF

Azido prefluorooktanoikoa (PFOA) konposatu organikoa da, CF3(CF2)6COOH formula duena, organofluoratuen familiakoa, konposatu per eta polifluoroalkilatuen klasekoa eta azido karboxilikoen multzokoa. Usain garratzeko solido zuria da[1].

Azido perfluorooktanoikoa, bere gatzak eta erlazionatutako konposatuak poluitzaile organiko iraunkorrak dira eta Stockholmeko Hitzarmenak fabrikatzea eta erabiltzea debekatu zuen 2019an hainbat salbuespenekin. Hitzarmenak erlazionatutako konposatutzat jotzen ditu PFOAra degradatzen den ezein konposatu eta perfluoroheptilo taldea [CF3(CF2)6] egiturazko elementu gisa duen ezein konposatu[2].

Ezaugarriak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

PFOA konposatu tentsoaktiboa da bere egitura kimikoa medio. Egitura kimiko horrek isats-talde bat (perfluroheptilo taldea) eta buru-talde bat (karboxiloa) ditu. Buru-taldea hidrofiloa dela esan daiteke, eta fluorokarburozko isatsa, berriz, hidrofoboa eta lipofoboa. Isats-taldea geldoa da eta ez du parte molekular polarrekin edo ez-polarrekin gogor elkarreragiten. Buru-taldea erreaktiboa da eta talde polarrekin, bereziki urarekin, elkarreragin handia du. Isatsa hidrofoboa da, ez baita polarra, eta baita lipofoboa ere, fluorokarburoek Londonen sakabanatze-indarrekiko hidrokarburoek baino sentikortasun txikiagoa baitute.

Sintesia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

PFOAk bi sintesi-bide nagusi ditu: fluorazio elektrokimikoa (ECF) eta telomerizazioa.

ECFan, oktanoil kloruroak azido fluorhidrikoarekin erreakzionatzen du[3]. Prozesuan produktu-nahaste bat eratzen da, non eter zikliko perfluoratuak nagusi diren eta azido fluoruroa (F(CF2) 7COF) % 10-15 besterik ez den. Azido fluoruroa hidrolizatu egiten da PFOA sortzeko, kate linealeko molekulen nahasketa gisa (% 78), muturretan adarkatuak (% 13) eta barrutik adarkatuak (% 9).

Telomerizazioaren bidez ere sintetizatzen da PFOA, non telogenoa konposatu organoiodatua den eta taxogenoa tetrafluoroetilenoa[4]. Urrats bakoitza adizio-erreakzio bat da, eta telogenoaren karbono-iodo lotura gehitzen da taxogeno asegabearen karbono-karbono lotura bikoitzaren bidez. Horren ondorioz, telogeno berri bat sortzen da.

CF3CF2I + F2C=CF2 → CF3CF2CF2CF2
CF3(CF2)3I + F2C=CF2 → CF3(CF2)5I
CF3(CF2)5I + F2C=CF2 → CF3(CF2)7I

Produktua SO3-rekin oxidatzen da PFOA eratzeko. Telomerazioz osatutako PFOA guztiz lineala da, ECFz osatutako egituren nahastearekin alderatuta.

Erabilera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

PFOA, bere gatzak eta erlazionatutako konposatuak erabilera zabala izan dute fluoratutako polimeroen sintesia eta kuzinatzeko tresneria itsasgaitzaren eta elikagaiak prozesatzeko ekipamenduaren ekoizpenean.

PFOArekin erlazionatuko konposatuak usatu dira surfaktante gisa oihalak, papera, pinturak eta su kontrako aparrak tratatzeko. Gore-Tex jantzi edo zapatak erabilera horren adibideak dira[2].

Toxikotasuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

PFOA konposatu iraunkorra, biometagarria eta toxikoa da. PFOArekin erlazionatutako konposatuak airean, lurzoruan edo uretan botatzen badira degradatu egiten dira PFOA emanez.

Polimero fluoratuak zaboregietan erretzen direnan edo tenperatura desegokian errausten direnean PFOA-iturri bihurtzen dira[2].

PFOA produktu toxikoa da gizakientzat eta animalientzat[5][6]. Potentzialki kartzinogenoa eta hormona-nahaslea da.Gizakien kasuan PFOA giltzurrun- eta barrabil-minbiziekin, tiroidearen arazoekin, hipertentsioarekin eta kolesterol altuarekin lotzen da[2].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) PubChem. «Perfluorooctanoic acid» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2024-10-21).
  2. ↑ a b c d Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants. .
  3. ↑ Kirk-Othmer encyclopedia of chemical technology.. (5th ed. argitaraldia) Wiley-Interscience 2001 ISBN 978-0-471-23896-6. PMC 751969625. (Noiz kontsultatua: 2020-11-22).
  4. ↑ (Ingelesez) Lehmler, Hans-Joachim. (2005-03-01). «Synthesis of environmentally relevant fluorinated surfactants—a review» Chemosphere 58 (11): 1471–1496.  doi:10.1016/j.chemosphere.2004.11.078. ISSN 0045-6535. (Noiz kontsultatua: 2020-11-22).
  5. ↑ Prevedouros, Konstantinos; Cousins, Ian T.; Buck, Robert C.; Korzeniowski, Stephen H.. (2006-01-01). «Sources, Fate and Transport of Perfluorocarboxylates» Environmental Science & Technology 40 (1): 32–44.  doi:10.1021/es0512475. ISSN 0013-936X. (Noiz kontsultatua: 2020-11-22).
  6. ↑ CONSUMER (https://www.consumer.es/),+EROSKI.+Substantzia perfluoralkilatuak, toxikoak gutxi ezagutzen diren elikagaietan. (Noiz kontsultatua: 2020-11-22).
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Azido_perfluorooktanoiko&oldid=9946661"(e)tik eskuratuta