Altikogañako oppiduma

Altikogañako oppiduma
	Herrixkako beheko harresiaren hondakina
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Eraul
Koordenatuak	42°42′31″N 2°03′37″W / 42.70854642°N 2.06039503°W
Altitudea	732 m eta 670 m, itsas mailaren gainetik
Arkitektura
Azalera	7 ha

Altikogañako oppiduma Burdin Aroko herrixka gotortua izan zen, San Fausto mendiguneko Altikogañan zegoena,^{[oh 1]} Eraulen (Nafarroa Garaia).^[1]^[2] II. Erdi Aroan garatu zen eta erromatarrek suntsitu zuten Errepublika amaierako gerretan.

Aurkikuntzaren historia

Lizarrako Batxiler institutuko kideek miatu zuten estreinakoz San Fausto ingurua, eta batez ere Lazkua mendiko haitzuloa. Bertan zeramikazko pieza ugari agertu ziren eta ikusita hura hilobi-koba zela, bertan ehortzitako jendearen bizilekua bilatzen hasi ziren. Horrela, toki jakin batean material ugari aurkitu eta arkeologoei jakin arazi zieten. Arkeologoek materiala aztertu eta piezak agertu ziren gunea ondo miatu eta hor herri bat egon zela baieztatu ahal izan zuten^[3].

Pieza metaliko ugari daude. Horien artean, nabarmentzekoak dira hainbat motatako fibulak: ukondo-fibulak, malguki bikoitzekoak, Oin tolestua eta bukaerako botoia duen fibula, oin luze tolestua eta amaieran eranskina duena (La Tène motakoak^{[oh 2]}). Apaintzeko zenbait objektu ere jaso ziren, besteak beste, eskumuturreko zati bat eta zazpi txanpon: hiru denario eta lau as (kobrezkoak, balio gutxiagokoak), hainbat txanpon-etxetakoak: Barskunes, Iltirta, Esos, Bolskan eta Bursan)^[4]. Gainerako pieza metalikoak lantza-puntak, iltzeak, grapak eta abar dira. Jasotako zeramika proportzioan urria da. Zatiak txikiak dira eta kalitate kaskarrekoak^[5].

Oharrak

↑ Javier Armendarizek oppidum deitu bazion ere, Antxoka Martínezek eta Pedro Argandoñak nahiago izan zuten herrixka gotortu gisa sailkatu, oppiduma izateko txikiegia izan zela iritzita.
↑ "La Tèneko fibula" gisa sailkatzen dira soilik, zubiaren gainean biratu eta zubia ukitu, besarkatu edo bertan urtu arte biratzen diren oinak dituztenak. Badira bestelako fibula batzuk, garai berekoak, baina ez datoz bat ezaugarri definitzaile horrekin. ikus: Roman Erice Lacabe: Fíbulas de La Tène Medio y final de colecciones de Zaragoza. De las ánforas al museo. Estudios dedicados a Miguel Beltrán Lloris. Ayuntamiento de Zaragoza. URL: https://ifc.dpz.es/recursos/publicaciones/35/21/19erice.pdf

Erreferentziak

↑ (Gaztelaniaz) Urrutia, Javier. «Mendikat → Altikogaña (733 m)» www.mendikat.net (Noiz kontsultatua: 2023-11-28).
↑ Martínez Velasco, Antxoka, Argandoña Otxandorena, Pedro. El signum equitum de Altikogaña y el santuario del Balcón de Lazkua (Eraul, Navarra): simbología y religión de un poblado protohistórico. Munibe Antropologia - Arkeologia, ISSN 1132-2217, Nº 67, 2016, págs. 127-149 (Noiz kontsultatua: 2025-4-19).
↑ (Gaztelaniaz) Martínez Velasco, Antxoka; Argandoña Otxandorena, Pedro. (2016). «El signum equitum de Altikogaña y el santuario del Balcón de Lazkua (Eraul, Navarra): simbología y religión de un poblado protohistórico» Munibe, Antropologia-Arkeologia (Donostia: Aranzadi): 127-149. ISSN eISSN 2172-4555 1132-2217 eISSN 2172-4555..
↑ Castiella Rodríguez, Amparo. (1986). «Nuevos yacimientos protohistóricos en Navarra» Trabajos de arqueología Navarra 5: 133-173. ISSN 0211-5174..
↑ «Altikogaña» Gran Enciclopedia de Navarra (Noiz kontsultatua: 2023-12-06).

Bibliografia

(Gaztelaniaz) Armendariz, Javier. (2010). «El contexto histórico del castro de la Peña Bardagorría y el oppidum de Altikogaña (Eraul, Yerri)» Cuadernos de Arqueología de la Universidad de Navarra (Nafarroako Unibertsitatea) 18: 93-114. ISSN 1133-1542..
(Gaztelaniaz) Armendáriz Martija, Javier. (2008). De aldeas a ciudades: el poblamiento durante el primer milenio a. C. en Navarra. Nafarroako Gobernua. Kultura eta turismo zuzendaritza nagusia. Vianako printzea erakundea., 1624 or. ISBN 9788423531011. PMC 317588231. (Noiz kontsultatua: 2019-01-13).

Kanpo estekak

Asuncion, Julio, Mirador de Lazkua y castro de Altikogaña –Eraul, senderismonavarra.blogspot.com

Datuak: Q123570876

[1] Javier Armendarizek oppidum deitu bazion ere, Antxoka Martínezek eta Pedro Argandoñak nahiago izan zuten herrixka gotortu gisa sailkatu, oppiduma izateko txikiegia izan zela iritzita.

[5] "La Tèneko fibula" gisa sailkatzen dira soilik, zubiaren gainean biratu eta zubia ukitu, besarkatu edo bertan urtu arte biratzen diren oinak dituztenak. Badira bestelako fibula batzuk, garai berekoak, baina ez datoz bat ezaugarri definitzaile horrekin. ikus: Roman Erice Lacabe: Fíbulas de La Tène Medio y final de colecciones de Zaragoza. De las ánforas al museo. Estudios dedicados a Miguel Beltrán Lloris. Ayuntamiento de Zaragoza. URL: https://ifc.dpz.es/recursos/publicaciones/35/21/19erice.pdf

[2] (Gaztelaniaz) Urrutia, Javier. «Mendikat → Altikogaña (733 m)» www.mendikat.net (Noiz kontsultatua: 2023-11-28).

[3] Martínez Velasco, Antxoka, Argandoña Otxandorena, Pedro. El signum equitum de Altikogaña y el santuario del Balcón de Lazkua (Eraul, Navarra): simbología y religión de un poblado protohistórico. Munibe Antropologia - Arkeologia, ISSN 1132-2217, Nº 67, 2016, págs. 127-149 (Noiz kontsultatua: 2025-4-19).

[4] (Gaztelaniaz) Martínez Velasco, Antxoka; Argandoña Otxandorena, Pedro. (2016). «El signum equitum de Altikogaña y el santuario del Balcón de Lazkua (Eraul, Navarra): simbología y religión de un poblado protohistórico» Munibe, Antropologia-Arkeologia (Donostia: Aranzadi): 127-149. ISSN eISSN 2172-4555 1132-2217 eISSN 2172-4555..

[6] Castiella Rodríguez, Amparo. (1986). «Nuevos yacimientos protohistóricos en Navarra» Trabajos de arqueología Navarra 5: 133-173. ISSN 0211-5174..

[7] «Altikogaña» Gran Enciclopedia de Navarra (Noiz kontsultatua: 2023-12-06).

[oh 1]

[1]

[2]

[3]

[oh 2]

[4]

[5]